Bio
Hallo, ik ben Annette. Ik onderzoek, schrijf en adviseer over tal van vraagstukken gerelateerd aan religie en samenleving. Ik ben opgeleid als religiewetenschapper (MA, Universiteit Leiden) en cultureel antropoloog (Ph.D, Vrije Universiteit Amsterdam).
Het liefst omschrijf ik mezelf als ‘existentieel antropoloog’. Een existentieel antropoloog bestudeert de mens als een wezen dat een gevoel van identiteit en wereldoriëntatie nodig heeft om te kunnen overleven. Het probeert patronen te ontdekken in de manier waarop mensen vechten voor hun welzijn, vooral te midden van instabiele en onzekere situaties.
Sinds 2002 onderzoek ik hoe mensen omgaan met gewapend conflict, natuurrampen en militaire dictaturen. Ik adviseerde humanitaire- en ontwikkelingsorganisaties – zoals Cordaid, Oxfam Novib, PAX, UN Women, ICCO en Kerkinactie en het Ministerie van Buitenlandse Zaken – bij het ontwikkelen van beleid en programma’s voor conflict transformatie, noodhulp en wederopbouw. Ik publiceerde een etnografische studie over de wereldbeelden van anti-genocide activisten (Jansen 2017). Ook deed ik onderzoek naar de rol van religieuze organisaties in Kenia, Indonesië en Ethiopië bij het vergroten van de maatschappelijke ruimte (‘civic space’) voor gemarginaliseerde groepen (forthcoming 2018).
Vanaf 2015 ben ik me daarnaast ook gaan verdiepen in identiteits- en waardenconflicten tussen verschillende culturele en religieuze groepen in Nederland. Ik adviseerde de vredesbeweging PAX bij de ontwikkeling van een nieuw programma dat poogt de polarisatie in het Nederlands vluchtelingendebat. En ik onderzocht verandermomenten in dialogen die gericht zijn op het oplossen van identiteitsconflicten.
Missie
Religie is opnieuw een factor van betekenis geworden in de Nederlandse samenleving. Beleidsmakers, diplomaten, lokale bestuurders, leerkrachten en andere medewerkers uit de maatschappelijke en publieke sector zoeken naar passende antwoorden op de terugkeer van religie in het publieke domein. Ze worden bijvoorbeeld geconfronteerd met spanningen tussen verschillende etnische en religieuze groepen en met vraagstukken rond de levensbeschouwelijke integratie van nieuwkomers, de bouw van moskeeën of het hergebruik van kerkgebouwen.
In de internationale (ontwikkelings)samenwerking zoeken NGOs, ambtenaren en diplomaten naar manieren om om te gaan met kwesties rond mensenrechten en religie, het aangaan van partnerschappen met religieuze hulporganisaties en het integreren van religieus geïnspireerde visies op ontwikkeling in de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDGs).
Vijftig jaar ontkerkelijking en secularisering hebben het er niet gemakkelijker op gemaakt. Nog maar weinig beleidsmakers zijn religieus geletterd: hebben kennis van de geschiedenis, teksten, geloofsbeginsels, praktijken en diverse scholen binnen de wereldreligies. Door de scheiding van kerk en staat zijn de banden en netwerken tussen publieke en religieuze organisaties bovendien sterk verwaterd. Veel ambtenaren, bestuurders en maatschappelijk dienstverleners ervaren ongemak waar het gaat om omgang met religie en religieuzen in het publieke domein.
Het Onderzoek en Adviesbureau Religie en Samenleving streeft er naar de kloof tussen gelovig en niet-gelovig Nederland te overbruggen. Het bureau wil de kennis van en bekendheid met religies vergroten om medewerkers van maatschappelijke organisaties, NGOs en de overheid te helpen bij het vinden van effectieve antwoorden op de terugkeer van religie in het publieke domein. Daarom onderzoekt en adviseert Religie en Samenleving (over) de rol en invloed van religieuze en seculiere ideologieën op binnenlands en buitenlands beleid. En faciliteert het samenwerking tussen publieke en religieuze organisaties.
Visie
Het bureau Religie en Samenleving werkt op basis van vier belangrijke uitgangspunten:
~ Religie en Samenleving besteedt in haar onderzoek en advies gelijkelijk aandacht aan seculiere en religieuze levensbeschouwingen en benadert beiden als (normatieve) visies op maatschappelijk welzijn en ontwikkeling.
~ Religie en Samenleving is kritisch over de huidige tendens om religie eenzijdig te ‘framen’ als bron van spanningen en (gewelddadig) conflict. Het stelt zich op het uitgangspunt dat religieuze én seculiere levensbeschouwingen zowel kunnen bijdragen aan discriminatie, intolerantie en uitsluiting, als aan een vreedzame, inclusieve en pluriforme samenleving.
~ Religieuze en seculiere waarden, zoals mensenrechten, zijn niet per definitie conflicterend of onverenigbaar. Veel basale mensenrechten, zoals gelijkwaardigheid en menselijke waardigheid, vinden hun grond in religieuze tradities. Daarom kijkt Religie en Samenleving ook naar de historische verbindingen en wederzijdse beïnvloeding tussen seculiere en religieuze waardenstelsels.
~ Door de groei van transnationale religieuze en politiek-ideologische bewegingen kunnen gebeurtenissen aan de andere kant van de aardbol van grote invloed zijn op de situatie in Nederland en andersom, vooral waar het gaat over kwesties rond vrede, veiligheid, economische ontwikkeling, migratie en klimaatverandering. Religie en Samenleving betrekt die voortdurende wisselwerking tussen lokale en internationale gebeurtenissen altijd in haar analyse.